Inleiding
Burn-out is een gevoel opgebrand te zijn. Wanneer men langdurig geen motivatie of energie
meer kan vinden voor het werk, spreekt men van burn-out. Het ontstaat doordat de
verhouding draagkracht en de draaglast gedurende langere tijd scheef loopt. Draagkracht
staat voor wat iemand aan kan; en draaglast staat voor wat van iemand gevraagd wordt of
wat die van zichzelf vraagt. Draagkracht en draaglast zijn beide subjectieve begrippen, dat
wil zeggen dat ze van persoon tot persoon verschillen. Wanneer langdurig veel van het
lichaam (en de geest) wordt gevraagd, zonder dat er voldoende tijd is om te herstellen en te
voeden met nieuwe energie, raken het lichaam en de geest langzaam maar zeker uitgeput.
Burn-out ontstaat.
Burn-out heeft veel overeenkomsten met andere psychische aandoeningen waarin stress-
regulatie is verstoord, zoals overspannenheid of depressie. Men spreekt echter van een burn-out als de symptomen werk gerelateerd zijn. Later, zal ik deze verschillen nader toelichten.
Ik zal het fenomeen stress en langdurige stress beschrijven aan de hand van het menselijk
lichaam, waarbij neuro-endocriene-psychologisch principes worden belicht. Stress wordt
gevormd in de autonome delen van onze hersenen, waarbij het lichaam zelfregulerend is, ook
bij het afvloeien van de stress. Stress en emotie op zich blijken dan ook niet het probleem, het
is eerder de houding van controle en beheersing over deze emotie en stress die een rol speelt
in het ontstaan van een burn-out.
Door inzicht in de zelfwerkzaamheid van het lichaam wordt duidelijk hoe belangrijk het is naar
dit lichaam te luisteren, in plaats van naar de wil te beheersen en te controleren.
Lichaamsgerichte therapie biedt hierdoor bij uitstek een geschikte behandelwijze voor burn-
out klachten, omdat in lichaamsgerichte therapie geleerd wordt te luisteren naar het lichaam,
diens taal te verstaan en geleerd wordt vanuit hier te leven.
Door het inzicht in de werking van het stresssysteem wordt niet alleen burn-out begrijpelijk
maar ook andere stress gerelateerde aandoeningen, zoals, overspannenheid, sommige
depressies en het post traumatische stress syndroom. Ook in algemeenheid kan hier iets van
geleerd worden, immers iedereen heeft wel met stress en overleving te maken.
Wat is het verschil tussen:
BURN-OUT EN BIJNIERUITPUTTING?
Bijnier uitputting ook wel bijnierontregeling genaamd (de ziekte van Addison buiten beschouwing gelaten) is een symptoom. Het is niet de basisoorzaak van je vermoeidheid.
De oorzaak is meestal een chronische blootstelling aan stress.
Het is één van de symptomen van een ontregeld zenuwstelsel met een vergevorderde uitputting of vermoeidheid tot gevolg.
De meeste mensen met een Burn-out lijden aan één of ander stadium van bijnier uitputting
of hebben symptomen van bijnier ontregeling. Niet iedereen meet een bijnieruitputting hoeft in een Burn-out te geraken.
Je kan jarenlang met vage symptomen van deze ontregeling en vermoeidheid rondlopen zonder het echt in de gaten te hebben.
Burn-out
Burn-out is een vergevorderde vorm van vermoeidheid waarbij je terechtgekomen bent in een vicieuze cirkel van uitputting die zichzelf in stand lijkt te houden. Je herstelt niet zomaar
met een nachtje goed slapen. Je lichaam zegt nu zelf stop en je bent totaal opgebrand.
Het voelt voor veel mensen alsof de stekker er plots uitgaat.
Bijnier uitputting kent verschillende fases, waarvan Burn-out een vergevorderde fase is voor mij, die van totale uitputting. Het is de staat waarop je lichaam zelf beslist om er mee op te houden alvorens je uiteindelijk dood zou vallen als je zelf niet zou stoppen met het te belasten.
Burn-out ofwel opgebrand daarin raak je niet één twee drie. Er gaat een lange periode van overbelasting aan vooraf.
De Fasen van bijnier uitputting door Dr. Hans Selye.
Dr. Hans Seyle wordt in de wetenschap ook wel ‘vader stress ’genoemd.
Hij was de persoon die dit fenomeen voor het eerst onderzocht en benoemde al in 1930.
Het fenomeen stress is inmiddels niet meer weg te slaan uit ons dagelijks leven.
zowel uit onze eigen gesprekken als uit de Media. We leven in de eeuw van de eeuwige stress, mag je wel zeggen.
Volgens Dr. Hans Selye is stress niet het probleem maar wel de veroorzaker van de bijnieruitputting.
Stress is vaak een bron van onverklaarbare symptomen ( te hoge bloeddruk, depressie, eetproblemen, maagzweren) dit alles kan ontstaan omdat we niet goed met stress omgaan.
Het G.A.S.-syndroom (General Adaption Syndrome) kent drie fases in je lichaam volgens Dr. Hans Selye
Alarmfase
Je lichaam gaat in de vecht of vlucht modes. Een modus die helemaal natuurlijk is, en op zich
geen kwaad kan. Hij is zelfs evolutionair nodig om te kunnen overleven.
Volgens de regelkring van de HPA- as : als de alarmfase voorbij is gaat het lichaam door een tijdelijke herstelfase gedurende 24 tot 48 uur.
De cortisoluitscheiding daalt en het lichaam is gedurende deze periode minder in staat om stress op te vangen. In deze verslappings-fase voel je jezelf moe en lusteloos en wil je alleen maar rusten.
Dit is een natuurlijk effect na de alarmfase. Als er na de herstelfase nog meer stress volgt gaat je lichaam in een andere fase namelijk de weerstandfase.
Weerstandfase
Hier gaat het zo ongeveer mis. Je lichaam begint resistentie op te bouwen tegen de alarmfase. Het vechten-of-vluchten word de standaard-modus van je lichaam.
De weerstandfase kan maanden zo niet jaren duren, als er geen vermindering van stress of nieuwe vormen van stress plaats vinden gaat het lichaam de uitputtingsfase in.
De weerstadreactie voorziet het lichaam van de nodige energie en verandering in de circulatie die je nodig hebt om effectief met stress om te gaan.
Dit is om inspannende taken te kunnen doen, om infecties in het lichaam af te wenden en
om een emotionele crisis aan te kunnen.
Cortisol is verantwoordelijk voor deze fase. Het stimuleert de omzetting van eiwitten, vetten
en koolhydraten in energie d.m.v. gluconeogenese zodat het lichaam een grote hoeveelheid energie heeft.
Als de stress aanhoud zullen de bijnieren doorgaan met het maken van cortisol.
Cortisol is een krachtig ontsteking werend hormoon, dat weefselherstel bewerkstelligt maar dat het immuun verdedigingssysteem onderdrukt.
Door de voortdurende aanwezigheid van cortisol worden de individuele cellen over geactiveerd waardoor ze afsterven, hierdoor neemt het risico op ernstige ziektes toe.
Als deze fase te lang doorgaat zal het lichaam gaan proberen zich verder aan te passen aan de toenemende spanning en druk. Uiteindelijk verzwakken je lichaamssystemen en gaat de laatste fase in, de uitputtingsfase
uitputtingsfase
De uitputtingsfase zal bij de één snel optreden en bij de ander pas na een tijdje.
Dit heeft vooral ook te maken met goede voeding en de hoeveelheid stress die men zowel geestelijk als lichamelijk aankan.
De uitputtingsfase kan een totale instorting van lichaamsfuncties betekenen of van specifieke organen. Twee voorname oorzaken van uitputting zijn een verlies van natriumionen (verminderd aldosteron) en een uitputting van glucocorticoïden zoals cortisol.
In de uitputtingsfase is het zodat de elektrolyten (Natrium en Kalium) tot een natrium en een kalium retentie leiden door de kleinere hoeveelheden aldosteron.
De kleinere uitgescheiden hoeveelheden cortison zorgen voor verminderde gluconeogenese en hypoglykemie. Lichaamscellen functioneren minder effectief omdat ze in deze conditie erg afhankelijk zijn van bloedglucose en de verhouding natrium en kalium. Gevolg is lichaamszwakte.
De corticosteroïden zijn opgeraakt de bloedsuikers dalen omdat er minder gluconeogenese plaatsvindt. Het lichaam is nu minder goed instaat om zelf bloedglucose uit de opgeslagen vetten, eiwitten en koolhydraten te maken. Je bent nu afhankelijk van voedsel inname.
Tegelijkertijd zijn de insuline waarden nog hoog, de combinatie van laag cortisol en hoge insuline leidt tot hypoglykemie. Als er dus geen energie beschikbaar is vertraagt ieder mechanisme in de cel welke energie nodig is. Dit samen met een onbalans in de elektrolyten betekend een crisissituatie voor de cel (Z.J.Wilson)
Wat is een burn-out?
De term burn-out werd voor het eerst geïntroduceerd door psychiater Freudenberger in 1974.
Hij benadrukte dat er in een burn-out sprake is van 3 elementen
• werk gerelateerde emotionele uitputting
• cynisme of depersonalisatie richting het werk
• gevoel van verminderd zelfvertrouwen en bekwaamheid
Werk gerelateerde emotionele uitputting
Christina Maslach specificeerde het eerste kenmerk, emotionele uitputting, nog nauwkeuriger door te spreken van: uitputting ontstaan door menselijke interactie. Het bleek dat burn-out met name voorkwam bij zogenaamde contactuele beroepen: gezondheidszorg en onderwijs.
Tegenwoordig blijkt echter dat burn-out voorkomt bij alle beroepen. Bij alle beroepen is er
namelijk sprake van menselijke interactie. Deze interactie is dus een cruciale factor in het
ontstaan van een burn-out. Dat betekent dat hard werken op zich geen risico hoeft op te
leveren; het gevoel echter erg je best te moeten doen wel. Bij dit gevoel, je best doen voor
bijvoorbeeld je baas, is er sprake van (bewuste of onbewuste) menselijke interactie.
Cynisme of depersonalisatie
Het tweede kenmerk behelst cynisme en afstand tot het werk. Dit komt er als de burn-out
heeft toegeslagen. In de periode voor het ontstaan van de burn-out is men juist tijden lang
over betrokken geweest, had men hoge verwachtingen en idealen en heeft men (te) hard
gewerkt.
Als deze verwachtingen niet blijken uit te komen slaat de over betrokkenheid om in
cynisme en afstandelijkheid waarbij werk en collega’s als negatieve objecten worden gezien.
Gevoel van verminderd zelfvertrouwen en bekwaamheid
Ten slotte is er een gevoel van ontoereikendheid. Men kan het gevraagde niet meer aan.
Deels zal er sprake zijn van een echte achteruitgang van vaardigheden (zoals verminderde
concentratie, verminderde energie) en deels zal de persoon met de burn-out alleen maar zelf denken dat hij tekort schiet.
Vergelijking andere aandoeningen
Het begrip burn-out is een hype. Er wordt in de volksmond al snel van burn-out gesproken.
We moeten een burn-out echter niet verwarren met andere aandoeningen die er op lijken zoals;
Depressie: Depressie is een stemmingsstoornis, terwijl burn-out een energiestoornis is. Een
depressie treedt op in alle gebieden van het leven, terwijl een burn-out op de menselijke
interactie betrekking heeft (meestal het werk) en iemand met een burn-out zich nog goed
kan voelen op andere gebieden. Bij een ernstige depressie kan sprake zijn van zelfmoord
gedachten of neigingen, die bij de burn-out afwezig zijn.
Overspannenheid: Overspannenheid is het gevoel voortdurend gespannen te zijn, terwijl bij
burn-out sprake is van uitgeblust te zijn. In een overspannen toestand heeft de persoon vaak
rusteloos gedrag en verhoogde emotionaliteit en het is van kortere duur dan een burn-out.
Overspannenheid kan wel leiden tot een burn-out.
Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS of ME): Bij CVS of ME is men voortdurend moe.
Het heeft een onbekende oorzaak. In tegenstelling tot een burn-out ontbreekt bij CVS het
cynisme. Ook in de ziektegeschiedenis is er niet eerst sprake van een periode van
over betrokkenheid, gevolgd door op gebrand zijn. CVS heeft tenslotte minder betrekking op
een bepaald gebied in iemands leven, maar op het hele leven.
Een burn-out kan zich oplossen als iemand een ander koers vaart in het leven, bijvoorbeeld door ander werk, terwijl dat niet het geval is bij CVS.
Stress:
Verder moet een burn-out worden onderscheiden van stress. Stress is de algemene
fysiologische reactie van het lichaam, waarbij er verhoogde activiteit en waakzaamheid is.
Stress kan van korte duur zijn en het kan langer duren, maar het heeft altijd een tijdelijk
karakter, terwijl een burn-out ook na een week vakantie niet overgaat. Stress speelt wel een
rol bij het ontstaan van een burn-out.
Voordat er kan worden gesproken dat het echt over een burn-out gaat moeten er door de arts een aantal ziektebeelden worden uitgesloten zoals;
De ziekte van Pfeiffer, Coeliakie, een erfelijke hartstoornis, bloedarmoede, fibromyalgie of een niet onderkende ziekte.
Klachten patronen
Fysiek
Maagpijn en/of maagzweren
Opspelende darmen, winderigheid, diarree en misselijkheid
Hoofdpijn
Hyperventilatie
Nek-, rug-, schouder- en gewrichtspijn
Spierpijn, spierkramp en spierspanning
Spanningsgevoel in de borst en/of benauwdheid
Hartkloppingen of pijn in de hartstreek
Verhoogde bloeddruk
Verminderd libido
Vaker plassen en een verhoogd gevoel van moeten plassen bij een relatief lege blaas
Duizeligheid, wazig zicht en oorsuizen
Prikkend gevoel in de huid
Langdurige ontstekingen
Vaker ziek en griepjes of verkoudheid die maar niet overgaat
Slecht slapen of vermoeid wakker worden ondanks voldoende slaap
Onvermogen om te ontspannen
Chronisch gevoel van uitputting
Gevoelens
Prikkelbaar en snel geïrriteerd
Machteloosheid
Uitgeput en vermoeid
Futloos
Ontevredenheid
Grote stemmingswisselingen
Snel emotioneel
Overprikkeld
Humeurig
Hulpeloosheid
Woede en wrok
Achterdochtig
Verslagenheid
Angstig
Gefrustreerd
Opgejaagd
Gevoel te falen en niet goed genoeg te zijn
Mentaal
Vergeetachtigheid
Verminderd overzicht
Piekeren
Verminderde concentratie/ zelfvertrouwen
Chronisch gevoel van uitputting
Besluiteloosheid en moeite met het nemen van beslissingen
Te veel gedachten en drukte in het hoofd
Hartkloppingen of pijn in de hartstreek
Verhoogde bloeddruk
Verminderd libido
Vaker plassen en een verhoogd gevoel van moeten plassen bij een relatief lege blaas
Duizeligheid, wazig zicht en oorsuizen
Prikkend gevoel in de huid
Langdurige ontstekingen
Vaker ziek en griepjes of verkoudheid die maar niet overgaat
Slecht slapen of vermoeid wakker worden ondanks voldoende slaap
Onvermogen om te ontspannen
Fysiologie van het stresssysteem
Wat is stress?
Zoals reeds gezegd speelt stress een rol bij het ontstaan van een burn-out. Stress op zich hoeft
helemaal niet verkeerd te zijn. Een stressreactie is een hulpmiddel van de natuur dat dieren en
mensen in staat stelt adequaat te reageren als er gevaar of nood dreigt.
Laten we eens kijken wat er fysiologisch gezien gebeurt als er gevaar dreigt en er hevige stress
ontstaat: je hartslag versnelt, je ogen sperren open, je bewustzijn raakt heel gespitst en
helder, er komt adrenaline, waarbij je hele lichaam alert wordt, suikers worden razendsnel
naar de spieren getransporteerd, zodat je weg kan rennen of kan vechten. Lichaamssystemen
die niet bijdragen aan onmiddellijke actie verminderen juist, zoals de spijsvertering,
speekselvorming en bloed in de geslachtsorganen.
Deze fysiologische reacties zijn autonoom, ze gebeuren in ons, zonder dat we controle kunnen
uitoefenen over het gegeven dat ze optreden. Bij deze automatische reacties zijn met name
twee systemen in het lichaam betrokken: het autonome deel van het zenuwstelsel en het
hormoonstelsel. Deze worden hieronder besproken.
Het zenuwstelsel
We onderscheiden op anatomische gronden
• Centrale zenuwstelsel: hersenen + ruggenmerg;
• Perifere zenuwstelsel: ruggenmergszenuwen en hersenzenuwen.
Het centrale zenuwstelsel wordt goed beschermd door bot, respectievelijk de schedel en de
wervelkolom, wat aangeeft hoe belangrijk het is voor het organisme. Het betreft het centrale
regelorgaan.
Vanuit het ruggenmerg lopen de zenuwen naar alle delen van het lichaam: de perifere
zenuwen. De perifere zenuwen vertakken zich steeds verder, zodat het menselijk lichaam
overal doordrongen is met zenuwen.
Het centrale en perifere zenuwstelsel kan qua functie worden onderverdeeld in het
• Willekeurige zenuwstelsel;
• Autonome zenuwstelsel.
We spreken van het willekeurige zenuwstelsel omdat we hier de bewuste wil kunnen gebruiken
om bijvoorbeeld bewust een bepaalde beweging te maken. Het autonome zenuwstelsel gaat
buiten onze directe wil om. Het regelt bijvoorbeeld de organen, de klieren, de hartslag en het
verwijden/vernauwen van de bloedvaten.
Het autonome zenuwstelsel wordt onderverdeeld in
• het sympathische zenuwstelsel;
• het parasympatische zenuwstelsel.
Het sympathische zenuwstelsel wordt actief als er (levens)gevaar dreigt en we schrikken. Het
zorgt ervoor dat het lichaam in paraatheid komt en kan vechten of vluchten.
Lichaamsfuncties die bijdragen aan de onmiddellijke overleving worden geactiveerd, zoals het
versnellen van de hartslag, verwijden van de longen en functies die niet direct bijdragen
worden tijdelijk geremd zoals de werkingen van het spijsverteringskanaal, de
geslachtsorganen, en uitgifte via klieren. Bij hele hevige schrik zorgt het sympathische
zenuwstelsel ook dat de blaas en/of de darmen worden geleegd, zodat het lichaam ontdaan
wordt van extra ballast.
Het parasympatische zenuwstelsel werkt eigenlijk precies tegengesteld aan het sympathische.
Waar het sympathische de hartslag verhoogd, wordt deze door het parasympatische deel
verlaagd. Er gaat meer bloed naar de spijsvertering en de opbouw van cellen wordt
gestimuleerd. Uitgifte van klieren, zoals speeksel wordt geactiveerd, en er gaat bloed naar de
geslachtsorganen. Zie onderstaande afbeelding.
Bij stress wordt dus het sympathische zenuwstelsel geactiveerd en bij rust het parasympatische
8. De hersenen
De hersenen zijn het centrale aansturingsorgaan van het lichaam en spelen dus ook een
belangrijke rol bij stress. Hier bevindt zich alle zintuigverwerking, het geheugen, het denken, het
gevoel; er bevinden zich delen die ons bewustzijn en onze wil vormen, maar ook gedeelten
die buiten ons bewustzijn en onze wil opereren. Dit zijn dus zelfstandig werkzame, of te wel
autonome, hersengebieden, en juist deze spelen een rol bij stress.
De hersenstam
Onderaan in het hoofd bevindt zich de hersenstam (truncus cerebri). Het bevindt zich in het
verlengde van het ruggenmerg. Hierin vind je de meest rudimentaire overlevingsfunctie, zoals; de ademhaling, hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur.
Andere functies zijn:
reflexmatige oogbewegingen, pupilgrootte, proeven, kauwen, slikken, regulatie spijsvertering, plassen, basale gehoor, voelen van bewegingen zwaartekracht.
In de tussen hersen bevinden zich de:
Thalamus
Speelt een rol bij het interpreteren van zintuigen. Hier komen de eerste zintuigprikkels binnen
en worden door de thalamus gefilterd als zijnde relevant en niet relevant.
Hypothalamus
Bevindt zich onder de thalamus. Speelt een rol bij eten, vechten, vluchten, en paren. Is brug
tussen hersenen en hormoonstelsel
Hypofyse
Hormoonklier welke de andere hormoonklieren in het lichaam aanzet tot actie.
Hierin bevind zich ook oerangst en de aanzet tot vecht- en vluchtreacties. De stressreacties van ons lichaam zijn dus in de hersenstam gezeteld en opereren ver buiten onze directe controle om.
Het limbische systeem
Rondom de tussenhersenen bevindt zich het limbische systeem. In dit deel van de hersenen
vindt de basis van emotie plaats. Bij mensen spelen ze op sociale
gedragingen een rol, zoals hechting van moeder-kind en de plek in de groep. Bij sociale
gedragingen horen emoties, zoals agressie, angst en plezier.
Tot het limbische systeem behoren onder andere:
Amygdala
Dit zijn twee amandelvormige kernen die actief worden bij angst en agressie.
Hippocampus
Dit zijn twee langvormige circuits die een rol spelen bij het geheugen. Het vormt een brug
tussen het limbische systeem en de grote hersenen. Informatie die van belang is te onthouden
wordt doorgegeven aan het geheugen en het zet mogelijke associaties in werking.
9.Wat kunnen we hieruit concluderen als het gaat om het ontstaan van een burn-out
Met de neo-cortex kunnen we benoemen, redeneren, plannen, ordenen enzovoorts. Je kunt er dingen mee bedenken en veranderen.
Je kan er mee beheersen, controleren, aanpassen, manipuleren….
In de frontale cortext bevindt zich de wilskracht. Dit is specifiek voor mensen: wij kunnen de
hoogste toppen van de wereld beklimmen, terwijl de tenen er al half af vriezen. Dieren kunnen dit niet, die zouden allang zijn omgekeerd. Mensen kunnen dus op wilskracht controleren, beheersen en emoties tijdelijk uitstellen.
Dit op wilskracht beheersen van onszelf en uitstellen is evolutionair gezien reuze handig
geweest, want het verhoogde de overlevingskans. Het heeft echter ook een prijs: als het
langdurig gebeurt dan heeft het lichaam te weinig herstelmogelijkheid waardoor het lichaam op holt gaat. Wilskracht en doorzettingsvermogen spelen dan ook een rol bij het ontstaan van een burn-out.
Hormoonstelsel
Het hormoonstelsel is net als het zenuwstelsel een regelsysteem, dat andere lichaamsfuncties aanstuurt.
In het lichaam bevinden zich meerdere hormoonorganen (schildklier, bijschildklier, bijnieren,
alvleesklier en geslachtsorganen). In de hersenen bevindt zich de hypofyse die het centrale
aansturingsorgaan is voor de andere hormoonorganen in het lichaam.
De hypofyse geeft bijvoorbeeld het hormoon ACTH af aan het bloed waardoor de bijnier op zijn beurt het stresshormoon, cortisol, gaat aanmaken.
Hierbij is er een feedbackmechanisme en ‘luistert’ de hypofyse ook weer naar het bloed. Is er voldoende cortisol aanwezig, dan stopt de hypofyse met aanmaken van ACTH.
Dit regelsysteem werkt dus als een thermostaat en wordt balans (homeostase) gehandhaafd. Dit heet het dynamisch evenwicht.
Helaas kan deze balans verstoord raken, waardoor iemands thermostaat zodanig ontregeld is dat het lichaam in een voortdurende hoge stress opereert.
Hormonen die een rol spelen bij stress en burn-out
Adrenaline en noradrenaline
Adrenaline is een hormoon en een neurotransmitter. Het wordt als hormoon geproduceerd in het merg van de bijnier. Het komt vrij bij onmiddellijke stress, bij angst en woede.
Adrenaline bevorderd de vecht- en vluchtreacties van het organisme. De hartslag verhoogt, de pupillen verwijden zich en de ademhaling versnelt. Het hormoon maakt ons alert en energiek.
Sommige mensen hebben een adrenaline verslaving, ze zoeken steeds weer situaties op die
de adrenaline verhoogt, zoals spannende sporten, of spannende acties op het werk.
Noradrenaline heeft ongeveer dezelfde werking als adrenaline, hoewel er wel wordt gezegd
dat noradrenaline meer een rol heeft bij fysieke inspanning en adrenaline bij overlevingsfuncties.
Cortisol
Cortisol wordt ook in de bijnier geproduceerd en is noodzakelijk voor onze overleving.
Iedereen heeft altijd enige mate van cortisol in zijn bloed. Het speelt een rol bij verschillende
dingen: dag-nacht ritme, stofwisseling en bij stress.
De hoogte hangt sterk af van het tijdstip: in de ochtend is het cortisol hoger als in de avond.
De aanmaak van cortisol wordt geregeld door de hypothalamus die het hormoon CRH
aanmaakt. Dit hormoon komt vrij onder de invloed van licht. CRH zorgt ervoor dat de hypofyse ACTH aan gaat maar, die er op zijn beurt er voor zorgt dat de bijnier cortisol gaat produceren.
Cortisol remt onder normale omstandigheden op zijn beurt de aanmaak van CRH en ACTH, zodat homeostase in stand blijft. Men spreekt in dit verband van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as. Bij chronische stress is sprake van over(re)activiteit en overbelasting van de HHB-as.
Cortisol wordt geproduceerd bij langdurige stress, waar adrenaline en noradrenaline ons
ondersteunen bij onmiddellijke vecht- of vluchtreacties.
Cortisol zorgt ervoor dat eiwitten in de spieren worden omgezet in glucose, zodat hier energie vrijkomt en we door kunnen gaan. Het werkt ontstekingsremmend en werkt verder remmend op de stoffen dopamine en serotonine (prettig gevoel) .
Door de stoffen die cortisol vrij geeft voelen wij ons niet geremd waardoor er een groot gevaar is op stress en het niet kunnen aangeven van grenzen, waardoor we in een uitputting terecht komen.
Nog een extra opmerking over cortisol: een te hoog cortisol gehalte in het bloed heeft een
giftige werking op de hersencellen in het limbische systeem. Dit verklaart waardoor een burn-out grotere kans op terugval heeft. Voorzichtigheid met stress en langdurig doorgaan, en goede burn-out preventie zijn dus echt geboden!
Testen om bijnieruitputting vast te stellen
De pupilreflex volgens dr. Arroyo:
De pupilreflex van de iris is lui/ slap geworden, dit kun je testen door de patiënt naar het licht te laten kijken, bij een gezond persoon zal de iris samentrekken en zo blijven, bij verdenking op bijnieruitputting zal de iris maar korte tijd in staat zijn de pupil samen te trekken, de pupil zal weer verwijden ondanks het licht wat er in schijnt. Deze verwijding vindt plaatst binnen 2 minuten en zal ongeveer 30 seconden aanhouden, de pupil hersteld zich dan en trekt weer samen.
Bloeddruk methode volgens dr. Harrower:
Als je bloeddruk daalt wanneer je opstaat uit een liggende positie laat die bijna altijd bijnieruitputting zien, posturale hypotensie.
Je meet de bloeddruk in twee posities, liggend en direct als je bent opgestaan. De bloeddruk zal normaliter stijgen met 10- 20 mmHg in een staande positie. Bij bijnieruitputting zal de bloeddruk dalen. Voorwaarde voor een goede meting is dat je voldoende vocht hebt genomen, er mag geen sprake zijn van uitdroging.
De witte lijn van dr. Sergent:
Bij deze simpele test neem je een stompe punt van een balpen en strijkt hiermee licht over de huid van de buik, ongeveer 15 cm. Binnen een paar seconden verschijnt er een lijn, de normale reactie van de huis is roodheid. Als er sprake is van bijnieruitputting zal deze lijn wit blijven en breder worden, dit houdt ongeveer 2 minuten aan.
Speekseltest voor hormonen:
Hormoonwaarden in speeksel geven de hoeveelheden aan hormonen in de cel weer, in de cel vinden immers de hormonale reacties plaats.
Een speekseltest meet de hormoonwaarden enkele keren per dag. Op de aangegeven tijden spuug je een klein beetje spuug in 1 van de buisjes. Per post stuur je vervolgens de testen naar het laboratorium.
Behandelvormen
Regulier:
– huisarts
– psycholoog
– psychiater
– cognitieve therapie
– voedingsdeskundige
complementaire:
– meditatie
– lichaamsgerichte therapie
– EEN therapie
– regressie therapie
– mindfulness
– yoga
– sporten
Conclusie
Mijn conclusie is dat de term Burn-out veelte snel word gebruikt.
Dit komt ook mede door de media, het lijkt een hype te zijn geworden.
Een ieder gebruikt deze term te pas en te onpas.
Als iemand al wat moe is wordt er snel geroepen pas op voor een Burn-out.
Ziekte beelden zoals depressie overspannenheid ME angststoornissen
trauma’s enz. worden ook vaak verward met een Burn-out .
Een bijnier uitputting hoeft nog geen Burn-out te zijn maar kan het op langer termijn soms van jaren wel worden.
Als men een gezonde levensstijl heeft met voldoende ontspanning zowel lichamelijk als geestelijk het woordje moeten zou vervangen door willen en er een gezonde voeding op na zou houden kun je al veel voorkomen.
Jezelf regelmatig de vraag stellen is dit wat ik wil ?
Wat kan ik veranderen zodat ik me wel goed voel.
Voor een Burn-out bestaat geen pilletje omdat er vaak onderliggende oorzaken aan vast zitten. Het is meestal niet één dingetje maar een opeenstapeling van meerdere zaken welke vaak al langer spelen.
Een goede therapeut is in deze heel belangrijk.
Door het maken van de Thesis heb ik veel geleerd.
Litratuurlijst
Psychologie een inleiding 7a editie ( pearson)
Wat is burnout? http://www.burnout.nl/watisburnout/watisburnout.htm
*** Burnout ***, http://www.tycoons.nl/nieuwe_pagina_3.htm
Stress en Burnout, http://www.ziekenverzorgende.nl/zv77/stress-en-burnout.htm
HPA-as, http://www.hulpgids.nl/index.php?mid=32&content=303
http://nl.wikipedia.org/wiki/Limbisch_systeem
http://nl.wikipedia.org/wiki/Hypothalamus
http://nl.wikipedia.org/wiki/Amygdala
http://nl.wikipedia.org/wiki/Orbitofrontale_cortex
http://nl.wikipedia.org/wiki/Hersenstam
http://nl.wikipedia.org/wiki/Hypothalamus
http://nl.wikipedia.org/wiki/Hypofyse
http://nl.wikipedia.org/wiki/Geheugen_(psychologie)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Adrenaline
http://nl.wikipedia.org/wiki/NorAdrenaline
http://nl.wikipedia.org/wiki/Cortisol